1. 📌 Giới thiệu ngắn
Việc tự tay làm compost tại nhà không hề khó như bạn tưởng. Bạn chỉ cần biết rõ nguyên liệu nào nên dùng, cách duy trì tỷ lệ cân bằng, và hiểu một vài nguyên tắc đơn giản về ẩm độ – khí oxy – nhiệt độ. Bài viết này sẽ giúp bạn tự tạo ra phân bón hữu cơ chất lượng ngay tại ban công, sân thượng hay trong vườn nhỏ của mình – vừa thân thiện môi trường, vừa tiết kiệm chi phí trồng trọt.
2. ♻️ Nguyên liệu làm compost: “Nâu” và “Xanh” là gì?
🟤 Nhóm “Nâu” – giàu Carbon (C)
Giấy báo xé nhỏ
Bìa carton (không in màu)
Rơm rạ, lá khô, cành nhỏ
Vỏ trấu, mùn cưa (không tẩm hóa chất)
🟢 Nhóm “Xanh” – giàu Nitơ (N)
Vỏ rau củ, trái cây
Bã cà phê, túi trà
Cỏ tươi, lá xanh
Phân gia cầm (đã hoai)
📌 Tỷ lệ lý tưởng: 3 phần nâu : 1 phần xanh (tính theo thể tích)
3. 🚫 Những thứ không nên cho vào thùng ủ
Rác thải có dầu mỡ, thức ăn thừa nấu chín
Phân chó mèo
Cành cây to chưa băm nhỏ
Túi nilon, màng bọc thực phẩm
Cây bệnh / cỏ dại có hạt
✅ Hãy đảm bảo mọi nguyên liệu đều hữu cơ – không tẩm hóa chất – dễ phân hủy
4. 🪴 Thiết lập thùng ủ compost tại nhà
🔸 Chọn thùng phù hợp:
Có thể là thùng nhựa có lỗ thoáng, xô lớn, hoặc thùng gỗ tự chế
Nếu bạn ở căn hộ, hãy thử thùng compost mini hoặc Bokashi
🔸 Chọn vị trí đặt:
Chỗ thoáng gió, mát mẻ, tránh nắng gắt trực tiếp
Dễ tiếp cận để bỏ rác hàng ngày và đảo phân định kỳ
🔸 Các lớp khi bắt đầu:
Lót đáy bằng lá khô, cành vụn
Thêm xen kẽ 1 lớp “nâu” – 1 lớp “xanh”
Phun ẩm nhẹ nếu hỗn hợp quá khô
Đậy hờ hoặc dùng nắp có lỗ thông khí
5. 🔄 Kỹ thuật duy trì compost khỏe mạnh
🔁 Đảo trộn định kỳ
Mỗi 5–7 ngày đảo 1 lần giúp oxy luân chuyển và phân hủy đồng đều
Compost khỏe có mùi đất, hơi ấm, không hôi
💧 Độ ẩm lý tưởng
Cầm nắm chặt có cảm giác ẩm như khăn vắt, nhưng không rỉ nước
Quá khô → phun thêm nước
Quá ướt → thêm vật liệu “nâu” (lá khô, giấy)
6. ⚠️ Xử lý sự cố thường gặp
| ❌ Vấn đề | ✅ Nguyên nhân | 🔧 Giải pháp |
|---|---|---|
| Compost có mùi hôi | Thiếu oxy hoặc quá ướt | Đảo trộn + thêm “nâu” |
| Không nóng lên | Thiếu “xanh” hoặc khối lượng nhỏ | Bổ sung rác bếp, tăng lượng ủ |
| Có ruồi giấm | Trái cây không được phủ | Đậy kín bằng lớp “nâu” |
| Có nấm trắng | Bình thường, dấu hiệu phân hủy | Không cần xử lý |
📌 Mẹo: Luôn kết thúc mỗi lần bỏ rác bếp bằng 1 lớp lá khô hoặc giấy vụn
7. 🧪 Compost bao lâu thì dùng được?
Sau 6–10 tuần, compost sẽ chuyển sang màu nâu sẫm, tơi xốp, mùi đất dịu
Đó là lúc bạn có thể dùng để:
Bón cây trực tiếp
Trộn đất trồng
Ủ gốc, làm mulch
Pha làm “compost tea” để tưới lá
8. ❓ Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Q: Tôi sống ở chung cư, có thể compost được không?
A: Có! Bạn có thể dùng thùng mini, compost lạnh hoặc hệ Bokashi không mùi.
Q: Có bắt buộc phải đảo compost không?
A: Nên đảo để compost hoạt động hiệu quả hơn. Nếu không đảo, thời gian phân hủy sẽ lâu hơn.
Q: Có cần dùng chế phẩm sinh học (EM) không?
A: Không bắt buộc, nhưng có thể dùng để kích hoạt nhanh hệ vi sinh vật.
9. 💬 Bạn đã bắt đầu ủ compost chưa?
Không cần vườn rộng, chỉ cần một ít không gian và vài nguyên liệu từ rác bếp, bạn đã có thể tạo ra phân hữu cơ “vàng nâu” quý giá cho khu vườn của mình. Nếu bạn đã thử, hãy chia sẻ kinh nghiệm hoặc hình ảnh với mình nhé! 🌱📸