Globe Artichoke (Atiso đầu tròn) là một loại cây vừa mang vẻ đẹp trang trí độc đáo, vừa là nguyên liệu ẩm thực cao cấp. Phần nụ hoa chưa nở được dùng làm thực phẩm nhờ hương vị thanh mát, thịt hoa bùi béo rất đặc trưng.
Dù có vẻ ngoài “sang chảnh”, loài cây này hoàn toàn có thể trồng tại nhà với kỹ thuật đơn giản, phù hợp cả với người mới làm vườn.
1. Khởi đầu – chọn giống và phương pháp trồng
Có ba cách để bắt đầu:
🌱 Từ hạt giống (nên gieo vào đầu xuân)
🌱 Từ cây con (mua sẵn tại vườn ươm – dễ và nhanh)
🌱 Từ nhánh tách (offset) – tận dụng cây mẹ có sẵn
💡 Nếu bạn muốn cây sớm ra hoa, hãy bắt đầu với cây giống đã được ươm trong chậu.
Gợi ý các giống phổ biến:
‘Gros Vert de Laon’ – hương vị đậm đà, đẹp, thích hợp nhân giống bằng cách tách nhánh
‘Green Globe Improved’ – năng suất cao, chắc nụ, dễ trồng
‘Purple Globe’ – hoa tím nhỏ, vị ngon nhưng chất lượng không đồng đều
‘Concerto’ – không gai, màu tím bắt mắt, vị ngọt và dễ trồng
2. Gieo hạt – bắt đầu từ đầu xuân
Gieo hạt vào chậu nhỏ đường kính khoảng 9cm
Đặt hạt cách nhau 2cm và sâu khoảng 2cm, phủ một lớp mỏng đất mùn
Giữ ẩm nhẹ và đặt trong nơi có nhiệt độ khoảng 20–22°C (có thể dùng lồng ươm/propagator)
Khi cây có 2–3 lá thật, tách từng cây ra chậu riêng
📌 Tip: Trộn thêm phân chuồng hoai mục hoặc compost trước khi chuyển cây ra đất.
3. Trồng ra đất – vào cuối xuân
Khi cây con cứng cáp (cao tầm 15–20cm), bạn có thể chuyển ra trồng ngoài vườn. Nếu nhân giống bằng cách tách nhánh từ cây mẹ, hãy chọn nhánh có đủ rễ và ít nhất 2–3 lá.
Khoảng cách trồng: 1.5m mỗi cây – cây phát triển khá to!
Đất cần thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng
Bón lót phân hữu cơ, trộn thêm một ít tro trấu hoặc vôi nếu đất chua
🌞 Nơi trồng cần có ánh nắng đầy đủ (ít nhất 6 giờ/ngày)
4. Chăm sóc thường xuyên
💧 Tưới nước: Quan trọng nhất là 2 tháng đầu – giữ đất ẩm, không để khô hạn
🌱 Làm cỏ: Loại bỏ cỏ dại xung quanh gốc cây
🐜 Sâu bệnh: Chú ý rệp đen (blackfly) – có thể rửa bằng nước hoặc dùng xà phòng sinh học
📍 Sau khi ổn định, cây rất chịu hạn tốt – ít phải tưới thêm
5. Thu hoạch Atiso – đúng lúc, đúng cách
Nụ hoa lớn nhất thường nằm ở đầu ngọn chính, các nụ nhỏ mọc hai bên
Thu hoạch khi nụ còn đóng chặt, chưa bung cánh hoa tím
Dùng dao sắc cắt cuống cách gốc hoa khoảng 5–8cm
Sau khi cắt nụ chính, cây có thể phát triển thêm nụ phụ, cho lần thu hoạch thứ hai
💡 Nếu để nụ nở, hoa sẽ rất đẹp – dùng để trang trí hoặc làm cảnh đều tuyệt vời!
6. Chăm sóc cây sau thu hoạch – chuẩn bị cho năm sau
Sau khi thu hoạch hết nụ, cắt toàn bộ phần thân còn lại sát mặt đất
Phủ gốc bằng một lớp rơm, lá khô hoặc vỏ cây để giữ ấm
Ở nơi có mùa đông lạnh, lớp phủ sẽ giúp cây sống sót và phát triển lại vào xuân tới
📍 Lớp phủ có thể được xới trộn vào đất vào đầu xuân năm sau
📌 Một số lưu ý thêm:
Cây artichoke có thể sống từ 3–5 năm, nhưng sau 2–3 năm nên thay cây để giữ năng suất
Cây cao và có tán rộng – nếu trồng trong vườn nhỏ, hãy trồng gần rào hoặc góc sân
Nụ hoa sau khi thu hoạch có thể luộc, nướng, nhồi thịt hoặc làm salad
🌼 Atiso đầu tròn – vừa ăn vừa ngắm, có gì tuyệt hơn?
Dù bạn trồng để thu hoạch hay để ngắm hoa, globe artichoke là một lựa chọn xứng đáng để thử! Với một chút kiên nhẫn, bạn sẽ có trong tay loại rau hoa tuyệt đẹp, lại còn bổ dưỡng cho sức khỏe.